Azken begirada

2020/08/26
Azken urte honetan zehar, astiro, astiro, Zumalakarregi Museoaren 30. urteurrena ospatzeko sortu dugun proiektua aletzen joan gara gune honetan. Museoaren beste hainbeste laguni idatzi bat eskatu diegu eta hemen duzue euskarazko azkena. Xabier Irujo Renoko Unibertsitateko Euskal Ikergunearen zuzendariarena dugu honakoa.

Xabier Irujorekin harreman luzea dugu Zumalakarregi Museoan. Berak zuzentzen duen Renoko Unibertsitateko Euskal Ikergunearekin argitalpen lerro bat irekia dugu, gaurdaino Henningsen eta Xahoren liburuak jasotzen dituena, baina jarraipen bokazio garbia duena.

Bestalde, museoaren bilduma osatzen lagundu dutenetakoa ere badugu, Dorregarai jeneral karlistarenak izandako txapela eta besoa eusteko faxa utzi baiditu gurean.

Hona hemen bere begirada:

 

2014. urtean argitara eman genuen Renoko Euskal Ikergunean Charles F. Henningsen-en liburua, The Most Striking Events of a Twelvemonth Campaign with Zumalacarregui. Orduan jarri ginen lehen aldiz Ormaiztegiko Museoarekin harremanetan eta elkarlan fruitutsu eta emankor baten ostean erabaki genuen Zumalakarregi liburu bilduma osatzea. Bi liburu argitaratu ditugu bilduma honetan eta proiektu anitz ditugu gerora begira geure agendan. Euskal Herri garaikidea ulertzeko ezinbestekoa da Lehen Guda Karlista aztertu eta ulertzea. 1833 eta 1834 bitarte Zumalakarregiren agintepean borrokatu zen Henningsen-en esanetan, Euskal Herrian gertatutako borroka hura 1793 eta 1796 bitarte Vendéen gertatutako gerratearen parekoa zen, alegia, “desnazionalizazio” kanpaina bat helburu jakin batekin: euskal sena desagerraraztea. Frantziar Iraultzaren ildora eta “fueros y petróleo” lelopean, alderdi liberalaren menpeko armadak gerra ekarri zuen euskal herrietara eta, beste edozein gerra batek bezala, harpilaketa, suntsipena, heriotza, espetxea, erbestea eta mota guztietako pairamenduak erakarriko zizkion euskal herritarrei armen indarrez ezarritako iraultza ekonomiko eta sozial baina era berean, politiko eta kultural horrek. Foruak izan ziren mila bat urtez herri honen bizi sozial, ekonomiko, politiko eta kulturalaren bizkarrezurra eta euskal herria mende oso batez borrokatu zen ohituran errotuak eta herritik jaioak ziren lege horiek defendatzen. Berrehun urte geroago liberalismoak sortutako gatazkaren minak itxi gabe dihardu eta gatazkari ebazpen egokia eman ahal izateko iragana ulertu beharra dago. Hau da bilduma honen helmuga eta hau da Henningesen, Elioten edota Xahoren lanak berriz ere argitaratu, irakurri eta aztertzeko beharraren zergatia.Nevadako Unibertsitateko Renoko Euskal Ikerguneko zuzendaria.

Xabier Irujo

Azken begirada